Adam Mickiewicz – pytania o Rosję

autor zdjęcia: Biblioteka Narodowa

źródło: Rzeczpospolita

Fragment z „Ustępu” III części „Dziadów”, zatytułowany „Do przyjaciół Moskali”

autor zdjęcia: MUZEUM NARODOWE W WARSZAWEIE

źródło: Rzeczpospolita

Portret Adama Mickiewicza (1798–1855) w ostatnich latach życia, namalowany według fotografii (ewentualnie dagerotypu) przez Władysława Ciesielskiego w 1899 r.

źródło: Rzeczpospolita

POLSKI ETOS ROMANTYCZNY Biały Kruk, Kraków 2025

Wizja Rosji jako demona historii, odsyłana tylekroć do lamusa „chorej wyobraźni” Polaków, z której jesteśmy leczeni a to przez wschodnich, a to przez zachodnich lekarzy, odżywa jednak na przekór tym „kuracjom” i nabiera krwawych kolorów.

Tak też jest teraz znowu, kiedy piszę te słowa. Gdy car, a raczej wcielający się z pełną świadomością w tę rolę prezydent Rosji puszcza znów w ruch swoje pułki, by podbijały sąsiadów, ogłasza manifesty „wyzwalania” kolejnych narodów, przesiedla setkami tysięcy ludność zajętych terytoriów w głąb swego imperium, paraliżuje kłamstwem, strachem i manipulacją propagandową umysły swoich ofiar (wcześniej nierzadko służących mu za narzędzia) – wtedy też wraca zainteresowanie literackimi proroctwami oraz analizami tych, którzy tak właśnie przedstawiali wcześniej Rosję oraz jej miejsce w historii.

O tym, dlaczego Adam Mickiewicz i Zygmunt Krasiński zajmują w owym gronie wizjonerów Rosji jako „imperium zła” pozycje szczególnie wyraziste, pisano już nieraz, by przypomnieć wydane choćby w ostatnich latach studia Andrzeja Waśki, Jerzego Fiećki czy Andrzeja Fabianowskiego. Ponieważ ten temat, od mniej więcej 40 lat, pociąga także mnie i w kilku ujęciach próbowałem go przedstawić, w tym miejscu nie będę analizował genezy poglądów obu wieszczów na Rosję, a jedynie streszczę je, skupiając uwagę na kilku aspektach ich wizji.

Jak rozbić rosyjskie „imperium zła”?

Jak uświadomić opinii publicznej, rządom, ludom zachodniej Europy niebezpieczeństwo płynące z polityki...